پرش به محتوا

حجاب

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
Hijab and niqab
بخش از رده:لباس زنان در اسلام
پوشاک زن در اسلام
انواع
بر پایهٔ کشور
مفاهیم
دیگر

در استفاده امروزی، حجاب (به عربی: حجاب، به رومی: ḥijāb، تلفظ [ħɪˈdʒaːb]) عموماً به پوشش های مختلفی اطلاق می شود که معمولاً توسط بسیاری از زنان مسلمان می پوشند. این شبیه تیچل یا اسنود است که زنان یهودی ارتدوکس می پوشند، برخی از سرپوش هایی که برخی از زنان مسیحی می پوشند، مانند مانتیلا، آپستولنیک و ویپل، و دوپاتا که بسیاری از زنان هندو و سیک می پوشند. در حالی که حجاب می تواند به اشکال مختلف باشد، اغلب به طور خاص به روسری اطلاق می شود که دور سر پیچیده می شود، مو، گردن و گوش را می پوشاند اما چهره را نمایان می کند. استفاده از حجاب از دهه 1970 در سراسر جهان رو به افزایش بوده است و بسیاری از مسلمانان آن را بیانگر حیا و ایمان می دانند. همچنین به منظور زینت پوشیده شده است. هنگامی که صحبت از الزام زن مسلمان به پوشاندن مو و بدن می شود، بسیاری در مورد منشأ این حکم اظهار سردرگمی کرده اند. با این حال، در هیچ مقطعی از تاریخ، هیچ بحثی در مورد الزام حجاب برای تمام زنان مسلمانی که به سن بلوغ رسیده اند، در میان علمای اهل سنت وجود نداشته است.[۱]

اصطلاح حجاب در اصل به معنی جداکننده یا پرده به کار می رفت و گاهی برای احکام اسلامی حیا به کار می رفت. این کاربرد در آیات قرآن است که گاهی اوقات این اصطلاح به پرده ای اطلاق می شود که بازدیدکنندگان خانه اصلی محمد را از خوابگاه همسرانش جدا می کند. این امر باعث شده است که برخی ادعا کنند که حکم قرآن فقط شامل زنان محمد می شود و نه همه زنان. تعبیر دیگر نیز می تواند به گوشه گیری زن از مرد در عرصه عمومی اشاره داشته باشد، در حالی که بعد متافیزیکی ممکن است به «حجابی که انسان یا جهان را از خدا جدا می کند» باشد. قرآن هرگز کلمه حجاب را برای پوشش زنان به کار نمی برد، اما آیاتی در مورد پوشش زنان با استفاده از دیگر اصطلاحات جلباب و خمار بحث می کنند. در قرآن برای برخی اصطلاح روسری خمار (به عربی: خِمار) است. درباره اینکه چقدر حجاب یک ضرورت است، اتفاق نظر وجود ندارد. برخی از نظام های حقوقی حجاب را به عنوان دستوری برای پوشاندن همه چیز به جز صورت و دست ها می پذیرند در حالی که برخی دیگر آن را به عنوان دستوری برای پوشاندن تمام بدن از جمله صورت و دست ها می پذیرند. این رهنمودها در متون حدیثی و فقهی که پس از نزول قرآن تدوین شده است، آمده است. برخی معتقدند که اینها برگرفته از آیات (آیات) اشاره به حجاب در قرآن است؛ برخی دیگر معتقدند که قرآن بر حجاب زنان حکم نکرده است. برخی از گروه‌های اصلاح‌طلب موضوع حجاب را در اسلام تنها توصیه‌ای می‌دانند که با توجه به شرایط گذشته انجام شده و ضرورت تلقی آن را تحمیلی از ایدئولوژی اسلام‌گرایانه می‌دانند. عمل حجاب اسلامی در سراسر جهان بر اساس قوانین و آداب و رسوم محلی متفاوت است. حجاب در حال حاضر طبق قانون برای زنان در ایران و در افغانستان توسط دولت طالبان الزامی است. از سال 2018 دیگر طبق قانون در عربستان سعودی الزامی نیست. کشورهای دیگر، چه در اروپا و چه در جهان اسلام، قوانینی را تصویب کرده اند که برخی یا همه انواع حجاب را در ملاء عام یا در انواع خاصی از مناطق ممنوع می کند. زنان در نقاط مختلف جهان نیز فشارهای غیررسمی برای داشتن یا نداشتن حجاب را تجربه کرده اند.[۱]

تندیس برنزی یک رقصنده در یونان. حدود سده دوم یا سوم پیش از میلاد.

حجاب جامه‌ای‌است که برای پوشاندن سر و بدن کاربرد دارد.

از نگاه دینی برای نشان دادن شرافت یک شیء، فضا یا فرد به کار می‌رود. کاربرد واقعی اجتماعی-فرهنگی و روانشناختی حجاب به‌طور گسترده مطالعه نشده است اما به نظر می‌رسد شامل نگهداشت فاصله اجتماعی، تنظیم ارتباط اجتماعی باشد.[۲][۳] حجاب به دلیل اثرات مضر بر سلامتی، مانند تأثیر آن در کمبود ویتامین دی به دلیل جلوگیری از رسیدن نور خورشید به بدن، با نقدهای پزشکی نیز مواجه شده است.[۴][۵] حجاب در ادیان یهودیت، مسیحیت و به‌ویژه اسلام مورد استفاده و اصلاحات و کناره‌گذاری‌هایی بوده‌است.

لغت شناسی[ویرایش]

کلمه عربی حجاب (به عربی: حجاب) اسم لفظی است که از فعل حیَﺠَﺐَ (حجابه) از ریشه سه لفظی ح ج ب (H-J-B) نشات می گیرد که دسته بزرگی از کلمات را تشکیل می دهد که بیشتر به مفاهیم پنهان کردن مربوط می شود.[۶]

در کتب مقدس اسلامی[ویرایش]

باید دقت کرد حجاب به هر معنایی در قرآن یا احادیث بیشتر اشاره به حجاب در هنگام نماز دارد.

قرآن[ویرایش]

در آیات قرآنی مربوط به آداب پوشش، به جای حجاب، از اصطلاحات خمار استفاده شده است که در انگلیسی به «حجاب» (اما به گفته برخی، پوشش سر و جلباب (لباس یا خرقه) است. حدود شش آیه به طور خاص به نحوه لباس پوشیدن و راه رفتن زن در ملاء عام اشاره دارد؛ علمای مسلمان در مورد چگونگی اجرای این آیات اختلاف نظر داشته اند، برخی بیان کرده اند که روسری لازم است و برخی دیگر گفته اند. که روسری لازم نیست.[۶]

واضح‌ترین آیات در مورد الزام لباس حیا سوره 24: 30-31 است که به مردان و زنان می‌گوید متواضعانه لباس بپوشند و رفتار کنند و جزئیات بیشتری در مورد پوشش متواضعانه متمرکز بر زنان است:

«ای پیامبر!» به مردان مؤمن بگو چشمان خود را فرو گیرند و پاکدامنی خود را حفظ کنند. این برای آنها پاکتر است. همانا خداوند به آنچه انجام می دهند آگاه است. و به زنان با ایمان بگو چشمان خود را فرو گیرند و پاکدامنی خود را حفظ کنند و زینتهای خود را جز آنچه ظاهر است آشکار نکنند. نقاب خود را بر سینه‌های خود بیندازند و زینت‌های پنهان خود را آشکار نسازند مگر برای شوهرانشان، پدرانشان، پدرزنانشان، پسرانشان، پسرخوانده‌هایشان، برادرانشان، پسران برادرشان یا خواهرانشان. همنوعانشان، کنیزانی که در اختیار دارند، خدمتکاران مردی که هیچ تمایلی ندارند، یا کودکانی که هنوز از برهنگی زنان بی خبرند. اجازه ندهید که پاهای خود را نکوبند و توجه را به زینت های پنهان خود جلب کنند. ای مؤمنان، همگی به سوی خدا بازگردید، باشد که رستگار شوید. ـ سوره نور، 24:30-[۶]31

کلمه خمار در مضمون این آیه فقط به عنوان «حجاب» ترجمه شده است که برای مردم استفاده می شود. آفتاب داغ و صحرا

قرآن 33:59 به محمد می‌گوید که از اعضای خانواده‌اش و سایر زنان مسلمان بخواه که هنگام بیرون رفتن، لباس‌های بیرونی بپوشند تا مورد آزار قرار نگیرند.

ای پیامبر! از همسران و دختران و زنان مؤمن خود بخواهید که عبای خود را بر بدن خود بکشند. به این ترتیب احتمال اینکه آنها به عنوان نیکوکار شناخته شوند و مورد آزار و اذیت قرار نگیرند بیشتر است. و خداوند آمرزنده و مهربان است. ـ سوره احزاب، آیه [۶]33:59

مفسران اسلامی عموماً اتفاق نظر دارند که این آیه به آزار جنسی زنان مدینه اشاره دارد. همچنین دیده می شود که اشاره به زن آزاد است که طبری برای آن از ابن عباس نقل می کند. ابن کثیر بیان می‌کند که جلباب زنان مسلمان آزاد را از زنان جاهلی متمایز می‌کند، بنابراین مردان دیگر می‌دانند که زنان آزاد هستند و برده یا فاحشه نیستند، و این نشان می‌دهد که پوشش برای غیرمسلمانان صدق نمی‌کند. وی از سفیان ثوری نقل می کند که در این باره اظهار نظر می کند که اگرچه ممکن است جواز نگاه کردن به زنان غیر مسلمانی که خود را زینت می دهند، تلقی شود، اما برای دوری از شهوات جایز نیست. قرطبی با طبری موافق است که این آیه برای آزادگان است. او گزارش می دهد که نظر صحیح این است که جلباب تمام بدن را می پوشاند. او همچنین از صحابه استناد می کند که می گوید این بیشتر از یک ریدا (شال یا لفافی که روی تنه را می پوشاند) نیست. او همچنین دیدگاه اقلیت را گزارش می دهد که نقاب یا پوشش سر را جلباب می داند. ابن عربی معتقد است که زیاده روی در پوشش، شناخت زن را که آیه ذکر می کند ناممکن می سازد، هر چند قرطبی و طبری هر دو متفق القول هستند که واژه شناخت در مورد تشخیص زنان آزاد است. برخی از علما مانند ابن حیان، ابن حزم و محمد نصیرالدین آلبانی توضیح رایج آیه را زیر سؤال بردند. حیان معتقد بود که «زنان مؤمن» هم به زنان آزاد و هم به بردگان اطلاق می‌شود، زیرا این دو به آسانی مقید به جذب شهوات هستند و حذف آنها به وضوح مشخص نیست. حزم نیز بر این باور بود که بردگان مسلمان را پوشش می‌دهد، زیرا قانون عدم آزار برده یا زنا با او را مانند زن آزاد نقض می‌کند. وی اظهار داشت که هر چیزی را که به محمد نسبت داده نمی شود نادیده گرفت.[۶]

کلمه حجاب در قرآن به لباس زنانه اطلاق نمی‌شود، بلکه به پارتیشن یا پرده فضایی اشاره دارد. گاهی به معنای واقعی کلمه است، مانند آیه ای که به صفحه ای اشاره دارد که همسران محمد را از زائران خانه او جدا می کند، در حالی که در موارد دیگر این کلمه به جدایی بین خدا و فانی، ستمکاران اشاره دارد (42:51). و صالحان (7:46، 41:5)، مؤمنان و کافران (17:45)، و نور از تاریکی (38:32). تعابیر حجاب به انفصال را می توان به سه قسم: مانع بصری، مانع فیزیکی و مانع اخلاقی تقسیم کرد. یک مانع بصری (به عنوان مثال، بین خانواده محمد و جامعه اطراف) برای مخفی کردن چیزی از دید کار می کند، که بر مرز نمادین تأکید می کند. از یک مانع فیزیکی برای ایجاد فضایی استفاده می شود که آسایش و حریم خصوصی را برای افراد، مانند زنان نخبه، فراهم می کند. مانع اخلاقی مانند بیان طهارت دلها نسبت به همسران محمد و مردان مسلمانی که آنها را زیارت می کنند، امری را حرام می کند.[۶]

حدیث[ویرایش]

منابع حدیثی جزئیات حجاب زن و مرد، تفسیر آیات قرآنی منسوب به صحابه را مشخص کرده و منبع عمده ای است که علمای حقوق مسلمان برای استنباط احکام خود از آن استفاده می کردند.. در صحیح بخاری از عایشه آمده است:

عمر بن خطاب به رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می گفت: «زنانت را محجبه کن» اما او این کار را نکرد. همسران پیامبر (صلی الله علیه و آله) شبها فقط در المناسی برای اجابت دعوت فطرت بیرون می رفتند. روزی سعوده دختر زمعه بیرون رفت و زنی بلند قد بود. عمر بن خطاب او را در حالی که در مجلسی بود دید و گفت: ای سعود تو را شناختم. او (عمر) در حالی که مشتاق دستورات الهی در مورد حجاب بود، چنین گفت، پس خداوند آیه حجاب را نازل کرد. (الحجاب؛ پوشش کامل بدن به استثنای چشم).[۶]

عایشه همچنین گزارش داد که وقتی قرآن سوره 24 : آیه 31 نازل شد، مردان انصار نزد زنان انصار رفتند و کلماتی را که خداوند نازل کرده بود بر آنان خواندند. هر مردی برای همسرش، دخترش، خواهرش و دیگر اقوام زنش تلاوت می کرد. هر یک از آنان از روی ایمان و ایمان به آنچه خداوند نازل کرده بود، برخاست و لفاف تزئین شده خود را برداشت و در آن پیچید. آنها در پشت سر رسول خدا ظاهر شدند انگار که بر سرشان کلاغ هایی هستند.[۶]

حدیثی مشابه ابوداود،[۱] است که در پاسخ به آیات آمده است: «زنان انصار چنان بیرون آمدند که گویی کلاغ هایی بر سرشان آویزان شده بود». اگرچه در این روایات به لباس سیاه اشاره شده است، اما روایات دیگر حاکی از آن است که همسران پیامبر از رنگ های دیگری مانند زرد یا گل سرخ نیز استفاده می کردند.[۶]

صفیه بنت شیبه روایت می کند: عایشه می گفت: هنگامی که (آیه) نازل شد که حجاب های خود را بر سینه های خود (جیب) بیندازند، (خانم ها) ضمادهای کمر خود را از لبه ها بریدند و خود را با تکه های بریده حجاب کردند.» صحیح البخاری، 6:60:282 [۲]، 32:4091 [۳]. این حدیث غالباً به این صورت ترجمه شده است: «و سر و صورت خود را با پارچه های بریده پوشانده اند»، زیرا کلمه عربی به کار رفته در متن (عربی: فَاخْتَمَرْنَ) می تواند شامل یا حذف صورت باشد و اختلاف وجود داشته باشد. در مورد اینکه پوشاندن صورت فرح است یا واجب. بارزترین شرح یا شرح صحیح بخاری، فتح الباری است که این را شامل صورت می‌گوید.[۶]

یحیی از مالک از محمد بن زید بن قنفذ به من نقل کرد که مادرش از ام سلمه همسر پیامبر صلی الله علیه و آله پرسید: زن در نماز چه لباسی بپوشد؟ او می‌گوید: «می‌تواند با خمار (روسری) و دیر (به عربی: الدِّرْعِ، روشن، «سپر، آرماتور»، ترجمه «لباس زنانه») که به پایین می‌رسد و بالای پاهایش را می‌پوشاند، نماز بخواند. موطة امام مالک کتاب 8 حدیث 37. از عایشه روایت شده است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: نماز زنی که به سن حیض رسیده است بدون خمار قبول نمی شود. جامع ترمذی 377.[۶]

نوع لباس پوشیدن[ویرایش]

سنی[ویرایش]

علمای مسلمان مدرن معمولاً از زنان می‌خواهند که همه چیز را به جز دست و صورت خود در ملأ عام بپوشانند، اما نیازی به نقاب (پوشش صورت که برخی از زنان مسلمان می‌پوشند) ندارند. تقریباً در تمام فرهنگ‌های مسلمان، دختران جوان ملزم به داشتن حجاب نیستند. چهار مکتب بزرگ اهل سنت (حنفی، شافعی، مالکی و حنبلی) بر این باورند که پوشاندن موهای آزاد و تمام بدن به جز صورت و دست ها در حضور مردم بر زنان آزاد واجب است. از جنس مخالف به غیر از اعضای نزدیک خانواده. به گفته حنفی ها و سایر علما [کدام؟]، این الزامات به حضور در کنار زنان غیرمسلمان نیز تعمیم می یابد، از ترس اینکه مبادا ویژگی های ظاهری او را برای مردان غیرمرتبط توصیف کنند. کمیته دائمی اهل سنت برای تحقیقات اسلامی و صدور فتوا در عربستان سعودی[58] و محمد بن آدم الکوثری[59] نیز معتقدند زنان باید سر خود را بپوشانند. مردان باید از ناف تا زانوهای خود را بپوشانند، اگرچه مدارس در مورد پوشاندن ناف و زانوها یا فقط پوشش بین آنها متفاوت است. توصیه می‌شود که زنان لباس‌هایی بپوشند که مناسب بدن نیستند، مانند لباس‌های معمولی غربی (پیراهن‌های بلند و دامن)، یا جلباب سنتی‌تر، عبایی گشاد و یقه بلند که دست‌ها و پاها را می‌پوشاند. خمار یا شیله، روسری یا روسری که تمام صورت را می پوشاند، به سبک های مختلف نیز پوشیده می شود.[۶]

شیعه[ویرایش]

عمده‌ترین و مهم‌ترین مجموعه‌های حدیثی شیعه مانند نهج‌البلاغه و کتاب الکافی در بیشتر موارد جزئیاتی در مورد الزامات حجاب ارائه نکرده‌اند. اما نقل قولی از من لا یحضروه الفقیه موسی کاظم در پاسخ به برادرش به حجاب زن در هنگام نماز اشاره می کند و می گوید: «او بدن و سر خود را با آن می پوشاند، سپس نماز می خواند و اگر پاهایش بیرون زده باشد. از پایین، و او وسیله ای برای جلوگیری از آن ندارد، ضرری ندارد». در فقه شیعه به اتفاق اجماع پوشاندن موی سر و تمام بدن به جز دست و صورت بر زنان واجب است در حالی که در حضور افراد جنس مخالف غیر از افراد نزدیک خانواده.[۶]

متفرقه[ویرایش]

در خلوت و در حضور اقوام نزدیک (محرم) احکام لباس راحت می شود. اما اکثر علما در حضور شوهر بر اهمیت آزادی متقابل و لذت زن و شوهر تاکید می کنند. علمای سنتی در مورد پوشاندن دست و صورت اختلاف نظر داشتند. اکثریت بر این عقیده بودند که صورت و دست جزء برهنگی آنها نیست.[نیازمند منبع] برخی عقیده داشتند که پوشاندن صورت در صورتی مستحب است که زیبایی زن آنقدر زیاد باشد که باعث ایجاد وسوسه یا اختلاف عمومی شود.[۶]

دیدگاه های جایگزین[ویرایش]

لیلا احمد استدلال می کند که پوشش سر در اسلام نباید اجباری تلقی شود زیرا قبل از نزول قرآن وجود داشته است. از طریق تعامل اعراب با سوریه و ایران به عربستان معرفی شد، جایی که حجاب نشان دهنده موقعیت اجتماعی بود. زنانی که در مزارع کار نمی‌کردند، می‌توانستند منزوی و محجبه باشند. از جمله استدلال های او این است که در حالی که برخی از آیات قرآن به طور کلی به زنان سفارش می کند که «جلباب های خود را به دور خود بکشند تا مؤمن شناخته شوند و آسیبی به آنان نرسد» (قرآن 33:58-59). و «عورتشان را نگهدار... و خمر را بر سینه‌هایشان بیاندازند [در حضور مردان غیر خویشاوند]»، [قرآن 24:31] به حیا سفارش می‌کنند. خمار یا حجاب به پارچه‌ای اطلاق می‌شود که در عربستان باستان برای پوشاندن سر استفاده می‌شده است. در حالی که اصطلاح «حجاب» در اصل هر چیزی بود که برای پنهان کردن استفاده می‌شد، برای اشاره به پوشیدن لباس‌های زنان در خارج از خانه، به‌ویژه روسری یا خمار، استفاده می‌شد. به گفته کارن آرمسترانگ، رضا اصلان و لیلا احمد، الزامات حجاب در ابتدا فقط برای همسران محمد در نظر گرفته شده بود و در خدمت حفظ حرمت آنها بود. به این دلیل که محمد در مسجد مجاور خانه اش امور دینی و مدنی را انجام می داد. لیلا احمد در ادامه توضیح می دهد که هدف محمد تقویت حس حریم خصوصی و محافظت از فضای صمیمی همسرانش از حضور مداوم جامعه شلوغ در آستان آنها بود. آنها استدلال می کنند که اصطلاح دارابة الحجاب («برداشتن حجاب») مترادف و مترادف با «همسر پیامبر شدن» استفاده می شد و در طول زندگی محمد هیچ زن مسلمان دیگری حجاب نداشت. اصلان پیشنهاد می کند که زنان مسلمان برای تقلید از همسران محمد که به عنوان «مادر مؤمنان» در اسلام مورد احترام هستند، شروع به پوشیدن حجاب کردند و بیان می کند که در جامعه مسلمانان «تا حدود سال 627 پس از میلاد هیچ سنت حجابی وجود نداشت». [۶]

خالد ابوالفضل استدلال می کند که همه میانه روهای اسلامی موافق هستند که در همه موارد، تصمیم گیری در مورد پوشیدن حجاب باید تصمیم مستقل یک زن باشد و به انتخاب او باید احترام گذاشته شود، زیرا موضع میانه روی طرفدار انتخاب مبتنی بر آموزه های قرآنی است. در دین نباید هیچ اجباری وجود داشته باشد.. بسیاری از محققان معتقدند که این دیدگاه ها و استدلال های معاصر با منابع حدیثی، علمای کلاسیک، منابع تفسیری، اجماع تاریخی و تفاسیر صحابه (مانند عایشه و عبدالله بن مسعود) در تضاد است. نظرها و ادله معاصر را بپذیرید زیرا آن منابع حدیثی صحیح نیستند و اجماع اگر توسط علما استدلال شود (حتی اگر فقط توسط یک عالم به آن استدلال شود) دیگر قابل اجرا نخواهد بود. از نمونه‌های قابل توجه علمای مسلمان سنت‌گرا که این دیدگاه‌های معاصر را می‌پذیرند، می‌توان به محقق اندونزیایی قریش شهاب اشاره کرد. در سال 2012، شیخ مصطفی محمد راشد، محقق مصری از دانشگاه الازهر، در دکترای خود بحث کرد. پایان نامه مبنی بر اینکه حجاب یک تکلیف اسلامی نیست.[۶]

عرف های معاصر[ویرایش]

سبک ها وعرف های حجاب در سراسر جهان بسیار متفاوت است.

یک نظرسنجی که در سال 2014 توسط مؤسسه تحقیقات اجتماعی دانشگاه میشیگان انجام شد، از ساکنان هفت کشور با اکثریت مسلمان (مصر، عراق، لبنان، تونس، ترکیه، پاکستان و عربستان سعودی) پرسید که کدام سبک لباس زنانه را بیشتر مناسب در عموم می‌دانند. . این نظرسنجی نشان داد که روسری (به شکل تنگ یا گشاد آن) توسط اکثر پاسخ دهندگان در مصر، عراق، تونس و ترکیه انتخاب شده است. نرخ پاسخ برای مردم ترکیه فقط حدود 60٪ بود. در عربستان سعودی، 63 درصد به حجاب نقاب ترجیح دادند. در پاکستان نقاب، عبای چادری تمام قد و روسری هر کدام حدود یک سوم آرا را به خود اختصاص دادند. در حالی که در لبنان نیمی از پاسخ‌دهندگان نمونه (که شامل مسیحیان و دروزی‌ها می‌شد) اصلاً پوشش سر را انتخاب نکردند. این نظرسنجی "تفاوت قابل توجهی" را در ترجیحات بین مردان و زنان مورد بررسی نشان نداد، به جز در پاکستان، جایی که مردان بیشتری از پوشش زنان محافظه کار حمایت می کردند. با این حال، زنان به شدت از حق زنان برای انتخاب نحوه لباس پوشیدن حمایت می کنند. افرادی که تحصیلات دانشگاهی دارند نسبت به افرادی که تحصیلات دانشگاهی ندارند در انتخاب خود محافظه کارتر هستند و بیشتر از حق زنان برای تصمیم گیری در مورد سبک لباس پوشیدنشان حمایت می کنند، مگر در عربستان سعودی.[۶]

برخی از زنان شیک پوش به حجاب های غیر سنتی مانند مقنعه روی آورده اند.. در حالی که برخی مقنعه را به عنوان یک پوشش مناسب برای سر می دانند، برخی دیگر معتقدند که اگر گردن را آشکار بگذارد نمی توان آن را یک حجاب اسلامی مناسب تلقی کرد.[۶]

در ایران، جایی که پوشیدن حجاب از نظر قانونی الزامی است، بسیاری از زنان مرزهای نوع پوشش دولتی را زیر پا می گذارند و در معرض خطر جریمه یا طلسم بازداشت قرار می گیرند. حسن روحانی رئیس جمهور پیشین ایران قول داده بود پلیس اخلاق را مهار کند و حضور آنها در خیابان ها از زمان روی کار آمدنش کاهش یافته است، اما نیروهای قدرتمند محافظه کار در کشور در برابر تلاش های او مقاومت کرده اند و قوانین پوشش همچنان در حال اجرا هستند، به ویژه. در طول ماه های تابستان. پس از اینکه ابراهیم رئیسی رئیس جمهور شد، قوانین حجاب را به شدت اعمال کرد و از استفاده از تشخیص چهره در حمل و نقل عمومی برای اجرای قانون حجاب خبر داد. یک زن ایرانی به نام مهسا امینی، پس از دستگیری وی توسط پلیس اخلاق که به دلیل قوانین سختگیرانه حجاب، منجر به اعتراضات گسترده شد، در بازداشت درگذشت. مقاومت زنان در ایران با به چالش کشیدن اجباری پوشیدن حجاب، در حال افزایش است. اسمیت (2017) در مقاله خود با عنوان «ایران با تحقق قوانین پوشش اسلامی برای زنان شگفت‌زده می‌کند» که توسط تایمز، یک سازمان خبری مستقر در بریتانیا منتشر شد، به پیشرفت زنان ایرانی پرداخت. دولت ایران قوانین پوشش کیفری خود را با سختگیری کمتری اجرا کرده و به جای مجازات حبس، کلاس های اصلاحی اجباری را در پایتخت لیبرال، تهران اجرا کرده است. سرلشکر حسین رحیمی، فرمانده انتظامی تهران اظهار داشت: «کسانی که پوشش اسلامی را رعایت نکنند، دیگر به بازداشتگاه منتقل نمی‌شوند و پرونده قضایی نیز برای آنها تشکیل نمی‌شود» (اسمیت، 1396). اظهارات اخیر رئیس پلیس تهران در سال 1396 در مقایسه با اظهارات رئیس پلیس تهران در سال 1385 نشان دهنده پیشرفت سیاسی است. فعالان زن ایرانی از سال 1979 با تکیه بر مد برای اعمال تغییرات فرهنگی و سیاسی پیشرفت کردند..[۶]

در ترکیه حجاب قبلا در دانشگاه ها و مدارس خصوصی و دولتی ممنوع بود. این ممنوعیت در مورد روسری پیچیده شده دور گردن که به طور سنتی توسط زنان روستایی آناتولی پوشیده می‌شد، اعمال نمی‌شود، بلکه در مورد پوشش سر که به طور مرتب در کناره‌ها سنجاق می‌شود، که در ترکیه توربان نامیده می‌شود، اعمال می‌شود که از دهه 1980 توسط تعداد فزاینده‌ای از زنان تحصیل کرده شهری پذیرفته شده است. . تا اواسط دهه 2000، بیش از 60 درصد از زنان ترک سر خود را بیرون از خانه می پوشاندند. با این حال، اکثریت آن‌ها پوشش سنتی و غیراسلامی بر سر دارند و تنها 11 درصد مقنعه می‌پوشیدند. این ممنوعیت در سال 2008 از دانشگاه ها، از ساختمان های دولتی در سال 2013 و از مدارس در سال 2014 برداشته شد.[۶]

حجاب همچنین یک عمل فرهنگی رایج برای مسلمانان در غرب است. به عنوان مثال، در یک نظرسنجی 2016 Environics، اکثریت بزرگی (73٪) از زنان مسلمان کانادایی گزارش کردند که نوعی پوشش سر در اماکن عمومی دارند (58٪ حجاب، 13٪ چادر و 2٪ نقاب دارند). پوشیدن سر در ملاء عام از نظرسنجی سال 2006 افزایش یافته بود.[۶]

در همین حال، در یک نظرسنجی مرکز تحقیقات پیو در سال 2011، اکثر زنان مسلمان آمریکایی نیز گزارش دادند که حجاب داشتند، 36 درصد نشان می‌داد که هر زمان که در انظار عمومی بودند حجاب داشتند و 24 درصد دیگر گفتند که بیشتر یا برخی اوقات حجاب داشتند. 40 درصد گفتند که هرگز حجاب نداشتند.[۶]

تاریخ حجاب[ویرایش]

پیشا اسلام[ویرایش]

برای سده‌های متمادی پیش از اسلام، روسری یک هنجار پوشش برای زنان در ایران بزرگ بود. وجود اولین حجاب در منطقه از نظر تاریخی در بین النهرین به عنوان یک لباس مکمل تأیید شده است.[۷]، حجاب بعدها در آشور موقعیت ممتازی یافت و در قوانین اجتماعی درج شد. حجاب نماد موقعیت زنان طبقات بالا و سلطنتی شد و قانون، زنان کشاورز و برده‌ها و روسپی‌ها را از پوشیدن حجاب منع و متخلفان مجازات می‌شدند.[۸][۹] پس از اینکه ایرانیان باستان نینوای آشور را در سال ۶۱۲ پیش از میلاد و بابل کلدانی را در سال ۵۳۹ پ.م فتح کردند، نخبگان حاکم بر آنها آن آداب و رسوم بین النهرین را پذیرفتند. [۱۰] در دوران حکومت سلسله‌های ایران باستان، حجاب ابتدا منحصر به ثروتمندان بود، اما به تدریج در کل جامعه رواج یافت و معیار شرم و حیا شد.[۱۱] در کتاب پیدایش، فصل ۲۴، آیه ۶۵، هنگامی که ربه‌کا در اولین دیدار با اسحاق خود را با حجاب می‌پوشاند.[۱۲]

پسا اسلام[ویرایش]

پس از فتح ایران ساسانی به‌دست اعراب، مسلمانان نخستین به دلیل نفوذ شدید فرهنگی ایران، حجاب را پذیرفتند.[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷]

این وضعیت کلی در قرون وسطا پس از ورود قبایل کوچ‌نشین ترک از آسیای میانه که زنانشان روسری نداشتند تا حدودی تغییر کرد.[۱۸][۱۹] با این حال، پس از برپایی سلسله صفویان در قرن ۱۶ میلادی پوشش سر به عنوان پوشش معیار برای زنان در مناطق شهری در سراسر امپراتوری ایران تعریف شد.[۲۰]

استثناهایی بود، برای نمونه زنان بدون پوشش سر را در میان روستاییان و عشایر می‌شد یافت.[۲۱][۲۲][۲۳] در یک نگاه کلی می‌توان گفت، همواره پوشاندن مو در میان زنان ایران امر عادی بوده و برداشتن آن بی‌ادبی تلقی می‌شده است. [۲۴]

دوران مدرن[ویرایش]

طاهره قرةالعین در سال ۱۲۶۴ قمری (۱۲۲۷ خورشیدی) در واقعه بدشت سخنرانی کرد و با حضور بدون نقاب روبنده حاضران را شگفت‌زده کرد. او همچنین جدایی دین بابی از دین اسلام و نسخ احکام و سنن قدیم را اعلام کرد.[۲۵][۲۶] هدی شعراوی در مصر همینکار را کرد.[۲۷]

در دربار قاجار، مسافرت‌های شاه به اروپا و مشاهداتش از وضعیت پوشش زنان اروپایی تأثیر به‌سزایی داشت. به تدریج موضوع «کشف حجاب» در قالب تجددخواهی به محافل روشنفکری و اشعار شعرا نفوذ کرد و در مطبوعات منعکس شد.[۲۸]

بر پایه کشور[ویرایش]

ایران[ویرایش]

مقالهٔ اصلی: حجاب در ایران
نمونه‌ای از حجاب زنان ایرانی در ۲۰۰۵

دست کم از دوران هخامنشیان، شهبانوها به وسیلهٔ گونه‌ای پرده پنهان بوده‌اند. در نوشتار پهلوی واژهٔ چادر دست کم در دو جا اشاره شده‌است؛ یکی در روایت‌های حمید آشاواهیشتان که یک متن حقوقی زردشتی قرن دهم میلادی است؛ در این متن، چادر به همراه سربند و واشماگ که روسری گونه‌ای بود که توسط زنان زردشتی پوشیده می‌شد آمده‌است. در کتاب پهلوی به نام مداین یوشت فریان (احتمالاً قرن ششم) بر پایهٔ نوشتار گم شده از اوستا، هوفریا، خواهر یویشت، یک زردشتی تورانی همسر آخت -که از مخالفان آیین جدید زردشتی بود- هنگام بازپرسی یک چادر بر سرکرده بود.[۲۹] وجود حجاب در بین زنان زردشتی قرن اول میلادی که سر و صورتشان را به‌طور کامل بپوشانند در یک اثر مرمری که از پالمیرا به‌دست آمده دیده می‌شود. در مجسمه‌های پالمیرایی به جا مانده از قرن دوم میلادی وجود حجاب‌هایی که سر را می‌پوشانند اما چهره را باقی می‌گذارند معمول است.[۳۰]

کشف حجاب در ایران، رویداد مهمی در این زمینه است که در سال ۱۳۱۴ رخ داد؛ پیش از این تغییر پوشاک حکومتی، زنان ایرانی از پوشاکی چون چادرِ سیاه و روبنده استفاده می‌کردند.[۳۱] در دوران رضاشاه پهلوی برای نخستین‌بار در جامعهٔ سنتی ایران، زنان توانستند از خانه خارج شده و به عرصه‌های اجتماعی پا گذارند. اجباری شدن آموزش برای هم پسران هم دختران و افزایش قشر باسواد نیز موضوع هم‌راستای دیگر بود؛ اینکه زنان پس از این، وارد اجتماع شوند و پیشه‌هایی چون آموزگاری، پرستاری، پزشکی و دیگر را بگیرند، بدون آن که پوشش‌ها و کارهای سنتی چون روبنده و سخن‌نگفتن با نامحرم را کنار بگذارند، ممکن نبود.[۳۲] بنابراین، «کشف حجاب» از سوی حکومت وی صورت گرفت. با این وجود، دیدگاه دیگری نیز وجود دارد که این اقدام رضاشاه را، در جهت مخالفت با اسلام دانسته‌است.[۳۲] در حکومت بعدی، رهبر انقلاب ۱۳۵۷، خمینی، در بهار ۱۳۵۷، دربارهٔ چادرپوشی زنان تأکید کرد و کم‌کم حجاب اجباری گردید.

قانون ایران در سال ۱۳۷۵ ابتدا برای بی‌حجابی یکی از دو کیفر «۱۰ روز تا ۲ ماه زندان یا جزای نقدی ۵ تا ۵۰ هزار تومان» را پیش‌بینی کرد (تبصره ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵) اما بعدها تا سه ماه زندان الزاماً باید تبدیل به جزای نقدی می‌شد و در سال ۱۳۹۲ مجازات‌های جایگزین حبس مقرر شدند.

هم‌اکنون با اصلاح رقم جزای نقدی یادشده در سال ۱۳۹۹، زنی که بدون حجاب شرعی در محیط عمومی ظاهر شود به مجازات جایگزین حبس یا ۲۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان جزای نقدی محکوم می‌گردد.[۳۳] مجازات‌های جایگزین حبس مطابق ماده ۶۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ موارد زیر هستند که حداکثر به دو مورد می‌توان محکوم کرد:

  • دوره مراقبت یعنی رعایت یک یا چند دستور مقرر در قانون مثل گذراندن مهارت‌های زندگی حداکثر ۱۸۰ روز.
  • خدمات عمومی رایگان حداکثر ۲۷۰ ساعت.
  • ۱۲٫۵ تا ۲۵ درصد درآمد روزانه حداکثر ۱۸۰ روز که در پایان هر ماه پرداخت می‌شود.
  • جزای نقدی حداکثر ۱٫۵ میلیون تومان.
  • محرومیت از حقوق اجتماعی مثل حق رأی، استخدام، تأسیس شرکت.

ضمن حکم به مجازات جایگزین حبس، خود کیفر حبس نیز که ۱۰ تا ۶۰ روز خواهد بود تعیین می‌شود تا در صورت دشواری اجرای مجازات جایگزین حبس یا سرپیچی از دستورهای دادگاه برای بار دوم یا ناتوانی از پرداخت جزای نقدی اجرا شود.[۳۴][۳۵]

در دین[ویرایش]

یهودیت[ویرایش]

در عهد عتیق کتاب مقدس یهودیان (شامل تورات و سه کتاب دیگر) دستوری در مورد پوشاندن موی سر برای زنان وجود ندارد. اما در یهودیت به صورت سنتی، زنان متأهل موهای خود را می‌پوشانند،[۳۶] با این حال الزام یادشده در مورد دختران مجرد وجود ندارد.[۳۷]

مسیحیت[ویرایش]

یک زن روس که پیش از ورود به کلیسا روسری به سر می‌کند.

در مسیحیت، اجباری در مورد نحوهٔ پوشش مردان یا زنان وجود ندارد، جز اینکه باید پوشش مرد یا زن در خور یک مسیحی مؤمن باشد و پطرس حواری این موضوع را در رسالهٔ خود بیان می‌کند.[۳۸] همچنین در رسالهٔ قرنتیان، پولس می‌نویسد که زنان مسیحی هنگام پیامبری یا دعا کردن در میان مؤمنان (در کلیسا) باید موهای خود را بپوشانند؛ هرچند که این الزام منحصر به هنگام دعا و نیایش در گردهمایی‌های مذهبی است.[۳۹]

اسلام[ویرایش]

مقالهٔ اصلی: حجاب اسلامی
مقالهٔ اصلی: آیات حجاب


حجاب اسلامی به پوشش‌های گوناگون زنان مسلمان گفته می‌شود و مفهومی برآمده از قرآن کریم و فقه اسلامی و ساخت یافته در فرهنگ اسلامی که ناظر به پوشش شرعی در مقابل نامحرم، به ویژه برای زنان است. حجاب گاه برگرفته از احکام شرع و گاه مربوط به قراردادهای اجتماعی و شرایط موقعیتی فرد است.[۴۰] این نماد به مثابه یک معرف مهم برای نشان دادن میزان اعتقاد هنجاری (نه اعتقاد فردی) و میزان نفوذ نهاد مذهب در جامعه است.[۴۱]

از دیدگاه فقها حجاب یکی از احکام اسلامی است و اصطلاحاً عبارت است از پوشاندن ضروری مو و سایر اعضای بدن به جز صورت و دو دست (و گاهی دو پا) توسط زنان مسلمان (تنها در صورتی که کنیز نباشند[۴۲]) در برابر مردانی که طبق شریعت اسلامی نامحرم شمرده می‌شوند. دربارهٔ پوشش مردان نیز حداقل مقدار پوشش واجب حفظ عورتین است.[۴۳]

در مورد حجاب اجباری در میان فقها و دین‌پژوهان، اختلاف نظر است و برخی بر این نظر هستند که اجبار حجاب نه تنها وجه شرعی ندارد و در قرآن هم اشاره روشنی به آن نشده، بلکه اخلاقی هم نیست.[۴۴][۴۵][۴۶][۴۷]

گروهی از مسلمانان ادعا دارند که حجاب وسیله‌ای برای «محدود کردن زن به خانه» نیست و وسیله‌ای برای «حضور سالم زن» در اجتماع است.[۴۸] از سال ۲۰۰۰ به بعد، با قدرت گرفتن دولت‌های طالبان و داعش، حجاب اجباری در سرزمین‌های تحت کنترل‌شان با قوانین مشخصی اجرا می‌شد.[۴۹][۵۰][۵۱]

حجاب برای اسلام‌گرایان با شعار «برگشت به شریعت» به عنوان یکی از نشانه‌های اسلامی‌بودن جامعه‌های مسلمان، پنداشته شده‌است.[۵۲] همچنین نمادی از آموزه‌های تکلیفی و اسلامی برای مردم مسلمان، به ویژه برای زنان بوده‌است.[۵۲] اگرچه در دید گروهی از فمینیست‌ها به عنوان یک نماد ستم، عقب‌ماندگی و مانعی برای پیشرفت زنان دانسته شده‌است.[۵۲]

در سوی دیگر، حجاب در جایگاه اجبار، برآیند قرار گرفتن جامعه‌ای مردسالار دانسته شده‌است. یکی از معیارهای سنجش «غیرت» مردان در جامعه‌های پدر-مردسالار، داشتن حساسیت به حجاب و گزینش گونهٔ پوشاک برای زن است. به گونه‌ای که گویی زن دارندهٔ اختیار نیست و صاحبی دارد و جایگاهش در زیر پدر یا پسر بزرگ خانواده قرار می‌گیرد.[۵۲] در چنین وضعی، حق و اختیار زنان گرفته شده و آنان اراده و اختیارشان را به عنوان انسانی آزاد، می‌بازند؛ اما در سوی دیگر، مردان، دارندهٔ اختیار و تصمیم‌گیرنده‌ای برای گونهٔ پوشاک زنان می‌شوند.[۵۲]

در سیاست[ویرایش]

حلیمه یعقوب رئیس‌جمهور فعلی سنگاپور

اسلام سیاسی[ویرایش]

مجید محمدی، جامعه‌شناس و روزنامه‌نگار سیاسی اهل ایران، حجاب اجباری را یکی از «محورهای اسلام سیاسی» در قدرت و به عنوان یکی از «بخش‌های جدانشدنی گفتمان اسلام سیاسی» اعلام کرد. وی افزود: «به حکومت طالبان و داعش نگاه کنید، هر جا اسلامگرایان حاکم شده‌اند حجاب را اجباری ساخته‌اند». وی باور داشت که اختیاری کردن حجاب برای اسلامگرایان، یعنی تن دادن آنان به جدایی دین و دولت و آزاد شدن حجاب، این معنا را دارد که دولت در دین‌داری مردمش یا گناه کردن آنان، ورود ندارد و پس از این، دولت‌های اسلامی باید دخالت کردن در گناه‌های دیگر چون نوشیدنی الکلی، موسیقی و فیلم و … را نیز متوقف سازند. وی افزود: «اختیاری شدن حجاب یعنی تفکیک گناه شرعی از جرم و عدم مداخلهٔ حکومت در امور مربوط به گناه… حکومت دینی به این امر تن در نمی‌دهد». او باور داشت که اِعمال کردن حجاب، «بخشی از راهبرد سازمان سرکوب برای کنترل اجتماعی است که تحت عنوان اجرای احکام دین صورت می‌گیرد».[۵۳] رئیس مرکز پژوهش‌های زن و خانواده جمهوری اسلامی ایران، حجاب را از «اولین چالش‌های نظام» اعلام کرد و گفت که اگر در برابر آن کوتاه بیاییم، باید به «دیگر مسائل» نیز تن دهیم.[۵۴]

در سوگواری[ویرایش]

حجاب‌ها به عنوان بخشی از آداب جامهٔ سوگواری غربی تا اوایل قرن جدید باقی مانده بود. ریشه سنت حجاب در جامهٔ راهبه نمادی از عفت و پاکدامنی است و حجاب عزاداری راهی برای نشان دادن اخلاص و پرهیزکاری است. حجاب سوگواری معمولاً وسیله‌ای برای محافظت از سوگوار و پنهان نگه داشتن غم و اندوه او تلقی می‌گردید و برعکس، از سوی بعضی زنان به عنوان ابزاری برای ابراز عواطف عمومی دیده می‌شد. زنان بیوه در دوره ویکتوریا بسته به عادت حداقل سه ماه و حداکثر دو سال و نیم از پوشش عزاداری استفاده می‌کردند.

در عروسی[ویرایش]

در مراسم عروسی حتی مراسم‌های فرهنگ مسیحی، حجابی با پارچه توری بر روی سر زنان است. این حجاب از یونان باستان و امپراتوری روم مشتق شده که برای دور کردن روح‌های خبیث است.[۵۵][۵۶][۵۷][۵۸][۵۹]

اثر بر بهداشت و سلامت[ویرایش]

زنی درحال تمرین شنا با حجاب اسلامی

جدای از مشکلات بهداشتی پیش آمده از پوشش دائمی بدن و موی سر در جاهای همگانی، دریافت آفتاب کافی از دیگر موارد مورد توجه به حجاب در رسانه‌ها بوده‌است.[۵] کمبود ویتامین دی در میان زنان ایران بیشتر دیده شده‌است و حجاب اسلامی از جذب نور خورشید به پوست پیشگیری می‌کند.[۴] باوری در میان برخی پزشکان مبنی بر کمبود ویتامین دی در میان زنان با پوشش چادر وجود دارد. موارد اعلامی از برخی از پزشکان و متخصص‌های دارویی و مشاورهایی که در این زمینه فعالیت داشته‌اند، بر این موضوع متمرکز بوده‌است که پوشش چادر در میان زنان ایرانی، یکی از مهم‌ترین عامل‌های کمبود ویتامین دی در میان‌شان است. اما در ایران، شهاب اولیایی، رژیم‌شناس و متخصص تغذیه، گفت: «حجاب و نوع پوشش تنها عامل کمبود ویتامین دی نیست بلکه آلودگی هوا، زاویه تابش نور خورشید، رنگ پوست، محدوده جغرافیایی و چاقی هم می‌تواند عوامل دیگری برای کمبود ویتامین باشد». اولیایی این باور در میان پزشکان مبنی بر کمبود ویتامین دی در میان زنان با پوشش چادر را نادرست دانست.[۶۰] برخی نشریه‌های معتبر علمی و ساینس دایرکت در طول پژوهشی دربارهٔ ویتامین دی، اعلام داشتند که از آن‌جایی که آفتاب از منبع‌های اصلی تأمین کردن ویتامین دی است و پوشاک مردم در جذب آن ویتامین اثر دارد، ۸۰ درصد از زنان حجابی، به کمبود این ویتامین دچار می‌شوند.[۶۱]

ام اس و حجاب نیز در نظریه‌ای مرتبط دانسته شده‌اند. داده‌های پژوهشگران ایرانی نشان داده بود که آمار ام اس در میان سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۴ در تهران، پایتخت ایران، هفت برابر و در اصفهان در میان سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ سه برابر شده بود. جولیا پاکپور و سریرام راماگوپالان، دو تن از پژوهشگران علوم ژنتیکی دانشگاه آکسفورد اعلام کرده‌اند که شاید پوشش اجباری زنان در دوران پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، عامل چنین وضعی باشد.[۶۲]

دیدگاه‌های پیرامون[ویرایش]

فمینیسم[ویرایش]

در دید گروهی از فمینیست‌ها به عنوان یک نماد ستم، عقب‌ماندگی و مانعی برای پیشرفت زنان دانسته شده‌است.[۵۲] نوال سعداوی، کنشگر اجتماعی و فمینیست، به عنوان فمینیستی شناخته شده‌است که حجاب و آرایش را به اندازه‌ای یکسان، مانع برابری زنان می‌دانست و نقدگر جدی مردسالاری در کشورهای اسلامی بوده‌است و گفته بود که ظلم به زنان، به روش‌های گوناگونی چون قتل ناموسی، ازدواج اجباری و حجاب انجام می‌شود.[۶۳]

چهره‌های اثرگذار[ویرایش]

  • از ایران، رضاشاه، پادشاه ایران، افزوده بود که «چادر و چاقچور دشمن ترقی و پیشرفت مردم است. درست حکم یک دمل را پیدا کرده که باید با احتیاط به آن نیشتر زد و از بینش برد.» او انزجار خویش را از چادر، به گونه‌ای اعلام کرده بود.[۶۴]
  • از ایران، خمینی، رهبر انقلاب ۱۳۵۷، روی پوشاک ساده برای زنان تأکید داشته‌است. او در ۱۳۵۷ به یک خبرنگار ایتالیایی اعلام کرد که «زنانی که در انقلاب سهم داشتند، زنانی بودند و هستند که لباس‌های ساده می‌پوشند.» و افزود: «این زنان عشوه‌گر که صورت خود را آرایش می‌کنند و موها، گردن و بدن خود را در خیابان نمایش می‌دهند، در برابر شاه مبارزه نکرده‌اند. آنها هیچ کار خیراندیشانه‌ای انجام نداده‌اند. آنها نمی‌دانند که چگونه بتوانند برای جامعه، یا در عرصه‌های سیاسی و شغلی مفید واقع شوند. دلیل آن اینست که با نمایش دادن خود، مردم را ناراحت و منحرف می‌سازند». خمینی در بهار ۱۳۵۸، دربارهٔ چادرپوشی زنان تأکید کرد.[۶۵] در جای دیگری نیز گفت: «جای شک نیست که حجاب یک امر ضروری از دیدگاه اسلام است و پوشش یک حکم اسلامی واجب برای زنان مسلمان است».[۶۶]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ "Hijab". Wikipedia (به انگلیسی). 2024-06-17.
  2. ↑ Murphy, R.F. (1964). Social Distance and the Veil. American Anthropologist, New Series, Vol. 66, No. 6, Part 1, pp. 1257–1274
  3. ↑ Brenner, S. (1996). Reconstructing Self and Society: Javanese Muslim Women and "The Veil". American Ethnologist, Vol. 23, No. 4, pp. 673–697
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ «اپیدمی کمبود ویتامین دی، دامنگیر جامعه ایران». www.radiozamaneh.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۱.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ «حجاب اجباری با زنان و دختران ایرانی چه کرده‌است؟». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۱.
  6. ↑ ۶٫۰۰ ۶٫۰۱ ۶٫۰۲ ۶٫۰۳ ۶٫۰۴ ۶٫۰۵ ۶٫۰۶ ۶٫۰۷ ۶٫۰۸ ۶٫۰۹ ۶٫۱۰ ۶٫۱۱ ۶٫۱۲ ۶٫۱۳ ۶٫۱۴ ۶٫۱۵ ۶٫۱۶ ۶٫۱۷ ۶٫۱۸ ۶٫۱۹ ۶٫۲۰ ۶٫۲۱ "Hijab". Wikipedia (به انگلیسی). 2024-06-17.
  7. ↑ El Guindi, Fadwa (1999). Veil: Modesty, Privacy and Resistance, Oxford; New York: Berg Publishers; Bloomsbury Academic, pp. 3, 13–16, 130, 174–176, شابک ‎۹۷۸۱۸۵۹۷۳۹۲۴۲
  8. ↑ Hoodfar, Homa (fall 1993). The Veil in Their Minds and On Our Heads: The Persistence of Colonial Images of Muslim Women, Resources for feminist research (RFR) / Documentation sur la recherche féministe (DRF), Vol. 22, n. 3/4, pp. 5–18, Toronto: Ontario Institute for Studies in Education of the University of Toronto (OISE), ISSN 0707-8412
  9. ↑ El Guindi, Fadwa (1999). Veil: Modesty, Privacy and Resistance, Oxford; New York: Berg Publishers; Bloomsbury Academic, pp. 3, 13–16, 130, 174–176, شابک ‎۹۷۸۱۸۵۹۷۳۹۲۴۲
  10. ↑ El Guindi, Fadwa (1999). Veil: Modesty, Privacy and Resistance, Oxford; New York: Berg Publishers; Bloomsbury Academic, pp. 3, 13–16, 130, 174–176, شابک ‎۹۷۸۱۸۵۹۷۳۹۲۴۲
  11. ↑ Fathi, Asghar (1985). Women and the Family in Iran, Social, economic, and political studies of the Middle East, Vol. 38, Leiden: Brill, pp. 7, 57, 61–62, 107–109, شابک ‎۹۷۸۹۰۰۴۰۷۴۲۶۲
  12. ↑ کتاب مقدس، سفر پیدایش، فصل 24، ص65.
  13. ↑ Hoodfar, Homa (fall 1993). The Veil in Their Minds and On Our Heads: The Persistence of Colonial Images of Muslim Women, Resources for feminist research (RFR) / Documentation sur la recherche féministe (DRF), Vol. 22, n. 3/4, pp. 5–18, Toronto: Ontario Institute for Studies in Education of the University of Toronto (OISE), ISSN 0707-8412
  14. ↑ Fathi, Asghar (1985). Women and the Family in Iran, Social, economic, and political studies of the Middle East, Vol. 38, Leiden: Brill, pp. 7, 57, 61–62, 107–109, شابک ‎۹۷۸۹۰۰۴۰۷۴۲۶۲
  15. ↑ Scarce, Jennifer M. (1975). The Development of Women's Veils in Persia and Afghanistan, Costume, Journal of the Costume Society, Vol. 9. (1), Leeds: Maney Publishing, p. 4, ISSN 0590-8876
  16. ↑ Peck, Elsie H. (1992). "Clothing viii. In Persia from the Arab conquest to the Mongol invasion", in Yarshater, Ehsan: Encyclopædia Iranica, Vol. V, Fasc. 7, pp. 760–778, Costa Mesa: Mazda Publishers, شابک ‎۹۷۸۰۹۳۹۲۱۴۷۹۲
  17. ↑ Heath, Jennifer (2008). The Veil: Women Writers on Its History, Lore, and Politics, Berkeley; Los Angeles: University of California Press, pp. 66, 252–253, 256, 260, شابک ‎۹۷۸۰۵۲۰۲۵۵۱۸۰
  18. ↑ Heath, Jennifer (2008). The Veil: Women Writers on Its History, Lore, and Politics, Berkeley; Los Angeles: University of California Press, pp. 66, 252–253, 256, 260, شابک ‎۹۷۸۰۵۲۰۲۵۵۱۸۰
  19. ↑ Keddie, Nikki R. (2005). "2. The past and present of women in the Muslim world" in Moghissi, Haideh: Women and Islam: Images and realities, Vol. 1, pp. 53–79, Abingdon, Oxon; New York: Routledge; Taylor & Francis, شابک ‎۹۷۸۰۴۱۵۳۲۴۱۹۹
  20. ↑ Mitchell, Colin P. (2011). New Perspectives on Safavid Iran: Empire and Society, Abingdon, Oxon; New York: Taylor & Francis, pp. 98–99, 104, شابک ‎۹۷۸۰۴۱۵۷۷۴۶۲۸
  21. ↑ Heath, Jennifer (2008). The Veil: Women Writers on Its History, Lore, and Politics, Berkeley; Los Angeles: University of California Press, pp. 66, 252–253, 256, 260, شابک ‎۹۷۸۰۵۲۰۲۵۵۱۸۰
  22. ↑ Keddie, Nikki R. (2005). "2. The past and present of women in the Muslim world" in Moghissi, Haideh: Women and Islam: Images and realities, Vol. 1, pp. 53–79, Abingdon, Oxon; New York: Routledge; Taylor & Francis, شابک ‎۹۷۸۰۴۱۵۳۲۴۱۹۹
  23. ↑ Floor, Willem M. (2003). Agriculture in Qajar Iran, Washington, DC: Mage Publishers, pp. 113, 268, شابک ‎۹۷۸۰۹۳۴۲۱۱۷۸۹
  24. ↑ Milani, Farzaneh (1992). Veils and Words: The Emerging Voices of Iranian Women Writers, Syracuse, New York: Syracuse University Press, pp. 19, 34–37, شابک ‎۹۷۸۰۸۱۵۶۰۲۶۶۸
  25. ↑ اوحدی، علی (۲ آوریل ۲۰۱۰). «طاهره قرة العین». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۹ آذر ۱۳۹۰.
  26. ↑ بیضایی، نیلوفر (۵ شهریور ۱۳۹۰). «طاهره قره‌العین و فروغ فرخزاد در دو تابلو». رادیو زمانه. دریافت‌شده در ۲۹ بهمن ۱۳۹۰.
  27. ↑ Milani, Farzaneh (September 1, 1992). Veils and Words: The Emerging Voices of Iranian Women Writers (به انگلیسی). Syracuse University Press. ISBN 978-0-8156-2557-5.
  28. ↑ «کشف حجاب در ایران». مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
  29. ↑ ČĀDOR, In Early Literary Sources, Encyclopedia Iranica, Bijan Gheybi
  30. ↑ ČĀDOR, Among Zoroastrians, Encyclopedia Iranica, James Russel
  31. ↑ اروپایی‌ها و لباس ایرانیان، سید حسام‌الدین شریعت‌پناهی، نشر قومس، ۱۳۷۲، صفحه ۲۷۶.
  32. ↑ ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ رضاشاه، صادق زیباکلام، ۱۳۹۸، ۲۳۴، ۲۳۸، ۲۳۹.
  33. ↑ مجلس شورای اسلامی (۱۳۷۵). «قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵ (کتاب پنجم: تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده)». معاونتِ تدوین، تنقیح و انتشارِ قوانین و مقرراتِ معاونتِ حقوقیِ ریاستِ جمهوری اسلامی ایران.
  34. ↑ مصوب مجلس شورای اسلامی (۱۳۹۲). «قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲». معاونتِ تدوین، تنقیح و انتشارِ قوانین و مقرراتِ معاونتِ حقوقیِ ریاستِ جمهوری اسلامی ایران.
  35. ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «چرا مقامات ایران زنان را به پوشیدن چادر وادار می‌سازند؟ | DW». DW.COM. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۷-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۰.
  36. ↑ «Jewish religious clothing». ۱۸ تیر ۱۳۹۹.
  37. ↑ «jewish virtual library».
  38. ↑ عهدجدید، رسالهٔ اول پطرس، باب 3، آیهٔ 3.
  39. ↑ عهد جدید، رسالهٔ قرنتیان، باب 11، آیهٔ 5.
  40. ↑ دائرةالمعارف بزرگ اسلامی مدخل حجاب نوشته احمد پاکتچی.
  41. ↑ رفیع‌پور، فرامرز (پاییز و زمستان ۱۳۷۸). «تغییر ارزش‌ها در آینه سینما و مطبوعات». نامه پژوهش (۱۴ و ۱۵): ۱۳.
  42. ↑ مطهری، ص. ۱۵۹
  43. ↑ «حد پوشش مردان». www.imam-khomeini.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۰.
  44. ↑ HMouK (۲۰۱۳-۰۳-۲۱). «تأملی در مسئلهٔ حجاب». محسن کدیور. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۹.
  45. ↑ HMouK (۲۰۱۶-۰۷-۱۰). «احکام حجاب». محسن کدیور. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۷.
  46. ↑ «حجاب اسلامی؛ نگاه جنسی به زن یا واجب شرعی؟». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۷.
  47. ↑ «بنا به قرآن آیا حجاب اجبار دینی است یا زنان اختیار انتخاب دارند؟». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۷.
  48. ↑ فلسفه حجاب، مرتضی مطهری، نشر صدرا
  49. ↑ Callimachi، Rukmini (۲۰۱۶-۱۲-۱۲). «For Women Under ISIS, a Tyranny of Dress Code and Punishment» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۸.
  50. ↑ M. J. Gohari (2000). The Taliban: Ascent to Power. Oxford: Oxford University Press, pp. 108-110.
  51. ↑ "Women freed from Isis are taking off their veils and burning them". The Independent (به انگلیسی). 2017-02-23. Retrieved 2020-09-18.
  52. ↑ ۵۲٫۰ ۵۲٫۱ ۵۲٫۲ ۵۲٫۳ ۵۲٫۴ ۵۲٫۵ «بنا به قرآن آیا حجاب اجبار دینی است یا زنان اختیار انتخاب دارند؟». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۷-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۴.
  53. ↑ «حجاب اجباری: خرده-هنجار، صنعت یا سیاست سرکوب؟». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ژانویه ۲۵, ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۵.
  54. ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «حجاب "اولین" و از کلیدی‌ترین چالش‌های جمهوری اسلامی | DW | 10.05.2020». DW.COM. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۵.
  55. ↑ Fairley Raney, Rebecca (25 July 2011). "10 Wedding Traditions With Surprising Origins". HowStuffWorks. Retrieved 18 January 2019.
  56. ↑ Susong, Liz (28 September 2017). "Wedding Veil Traditions Explained". Brides. Retrieved 18 January 2019.
  57. ↑ "History behind the bridal veil". Richmond Times-Dispatch. 7 July 2013. Retrieved 18 January 2019.
  58. ↑ Mikkelson, Barbara (27 June 2005). "FACT CHECK: Wedding Veil". Snopes. Retrieved 18 January 2019.
  59. ↑ "What is the Symbolism of a Bride's Veil?". WiseGeek. Retrieved 19 January 2019.
  60. ↑ «پوشش چادر موجب کمبود ویتامین D در بین زنان می‌شود؟». yjc. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۷-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۱.
  61. ↑ «پایگاه ساینس دایرکت: 80درصد زنان حجابی کمبود ویتامین دی می‌گیرند». العربیه فارسی. ۲۰۱۹-۰۹-۱۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۵.
  62. ↑ «راز دانش: نظریه ای دربارهٔ احتمال ارتباط بیماری ام اس با حجاب». BBC News فارسی. ۲۰۱۳-۰۴-۲۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۵.
  63. ↑ «سعداوی؛ فمینیستی که حجاب و آرایش را به یک اندازه، مانع برابری زنان می‌دانست». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۱-۰۳-۲۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۷-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۵.
  64. ↑ «زنان ایران و حجاب، کشمکش هشتاد ساله». BBC News فارسی. ۲۰۱۶-۰۱-۰۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۱.
  65. ↑ «چرا مقامات ایران زنان را به پوشیدن چادر وادار می‌سازند؟ | DW». DW.COM. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۷-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۰.
  66. ↑ «پاسخ‌های مهم امام خمینی به پرسش‌هایی در مورد حجاب». پایگاه خبری جماران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۴.
برگرفته از «https://fa.chped.com/w/index.php?title=حجاب&oldid=39746782»