شیردال
شیردال یا گریفین (Širdâl) { 𓄂𓆃 } (در پارسی میانه: بَشکوچ[۱]) موجودی افسانهای با تن شیر و سر دال و گوش اسب است. تندیسهای به شکل شیردال در معماری کاربرد بسیاری دارند.
شیردال از انگارههای مهم اندیشه و هنر خاور باستان بهشمار میآید.بر باور های غلط به نظر میرسد آغازین نمونههای این انگاره را مصریان ساختهاند. در صورتی که این نماد آریایی است و در آیین های همچون میترائیسم آمده است ایلام و ایران باختری آن را بر دستسازهای هنری خویش نقش کردهاند. شهباز(عقاب) و شیر هرکدام دارای نیروی رازآمیز و فرمانروای قلمرو خویش بودند. هنگامی که درهم آمیخته میشدند برای نیایشگاهها به نگاهبانی و محافظی شکستناپذیر بدل میشدند که در هرکدام از فرهنگهای کهن نام و ویژگی گوناگونی داشت.[۲]
شیردالها در معماری ایلامی کاربرد داشتند و نمونه برجستهای از آن در شوش پیدا شدهاست. روی کفل این شیردال نوشتهای است به خط میخی ایلامی از اونتاش گال که آن جانور را به اینشوشیناک خدای خدایان ایلام(عیلام) هدیه کردهاست. این شیردال که بدست بانو گیرشمن بازسازی شدهاست در ارگشوش نگهداری میشود.
مردم ایران باستان شیردالها را نگهبان گنجینههای خدایان میپنداشتند.
استفاده تجاری[ویرایش]
از تصویر شیردال در طراحی نشانوارههای مختلفی همچون هواپیمایی ایرانایر و شرکت خودروسازی اسکانیا استفاده شده است.
نگارخانه[ویرایش]
-
جام شیردال یا جام همای ساسانی
-
جام شیردال مارلیک
-
شیردال لرستان
-
سکه استاتر منطقه فوکایا با نقش شیردال
-
کاسه شیردال ساسانی
جستارهای وابسته[ویرایش]
- موجودات افسانهای
- جام هیولای دوسر و غزال
- جام شیردال و گاو بالدار
- تکوک طلایی بز کوهی هگمتانه
- جام نقرهای زن عیلامی
- تاریخ ایران پیش از آریاییها
- چمروش
- تاریخ ایران پیش از آریاییها
- مارلیک
- فهرست آثار تمدنی ایران در سایر جهان
پانویس[ویرایش]
- ↑ MacKenzie, D.N. A concise Pahlavi dictionary. Reissue, with corrections. London 1990. و همچنین:
Studia Iranica, vol. 34/1 (2005) - D. BUYANER, On the etymology of Middle Persian bashkuch (winged monster), p. 19-30. - ↑ طاهری، صدرالدین (۱۳۹۱). گوپت و شیردال در خاور باستان. نشریه هنرهای زیبا، دوره ۱۷، شماره ۴، صفحهٔ ۱۳.
پیوند به بیرون[ویرایش]
- آفریدههای افسانهای اروپایی
- آفریدههای افسانهای یونانی
- اشیای ایران باستان
- اشیای ایران باستان در موزههای خارج از کشور
- باستانشناسی ایران
- تاریخ ایران
- جانوران در هنر
- دورگهها در اسطورهشناسی
- شیردالها
- آفریدههای افسانهای در مصر
- آفریدههای پندارین
- نمادهای ملی ایران
- هنرهای تجسمی
- فهرست آثار تمدنی ایرانشهری بیرون از ایران